„Powiedz mama” – jak wspierać rozwój mowy dziecka w pierwszym roku życia.

Z pewnością każda mama przyzna, że od momentu przyjścia na świat swojego maleństwa, kolejnym szczególnie wyczekiwanym momentem jest usłyszenie pierwszego „ma – ma”. Mając wiedzę o tym jak przebiega rozwój mowy dziecka w pierwszym roku życia, możemy ją odpowiednio wspierać i ułatwić maluchowi komunikację z otaczającym go światem.

Dzieci to rewelacyjni obserwatorzy, już od pierwszych dni swojego życia bacznie przyglądają się otoczeniu, wsłuchują się we wszystkie dźwięki, z których ulubionym jest głos najbliższych, rozmaite bodźce mają wpływ na ich rozwój, który w pierwszym roku życia jest najbardziej intensywny i widoczny.

PIERWSZE KOMUNIKATY

• Już noworodki próbują nawiązać kontakt ze światem. Pierwszą formą ich komunikatów jest płacz i krzyk. Na początku wydaje się, że jest jednorodny, jednak z czasem , około 2 – 5 tygodnia życia mama zaczyna rozpoznawać rodzaje krzyku, rozróżniać je i kojarzyć z konkretnymi potrzebami. Jeden sygnalizuje głód, inny pełną pieluchę, jeszcze inny oznacza „mamo, boli mnie brzuszek”.
• Około drugiego miesiąca życia dzieci zaczynają głużyć, czyli wydawać z siebie gardłowe dźwięki przypominające głoski: k, g, a, u, grr. Bardzo często jest to odpowiedź na okazane zainteresowanie. Gdy mama z uśmiechem pochyla się nad dzieckiem, ono odpowiada jej również usmiechem i głuży. Jest to wyraz pozytywnego stanu emocjonalnego maluszka, a jednocześnie doskonały trening mowy.
• Pięciomiesięczne noworodki powoli nabywają nową umiejętność, a mianowicie zaczynają gaworzyć. Polega to na świadomym już powtarzaniu usłyszanych dźwięków, sylab, dziecko bawi się głosem. Jest to okres, w którym możesz przeprowadzić pierwszy dialog ze swoim maleńswtem.
• Około dziewiątego miesiąca pojawia się zjawisko echolalii. Dziecko powtarza wtedy zasłyszane lub własne wyrazy i tu możemy usłyszeć pierwsze „ma – ma”, „ta – ta”, „ba – ba”.
• Między dziesiątym a dwunastym miesiącem życia maluch zaczyna rozumieć coraz więcej słów, rośnie zasób słownictwa biernego. Wie, co mówią do niego rodzice oraz najbliżsi i stara się komunikować z nimi wykorzystując znane mu słowa. Roczne dziecko może już mówić świadomie kilka słów.

CO MOŻE NIEPOKOIĆ?

Wiadomo, że każde dziecko rozwija się w innym tempie, ma swój własny określony rytm. Jeśli jednak pięciomiesięczne nie wydaje innych dźwięków poza płaczem, a siedmiomiesięczne nie gaworzy, lub jeśli maluch nie reaguje na dźwięki, nawet na bardzo głośne, może świadczyć to o tym, że jego rozwój mowy jest opóźniony i konieczna jest konsultacja z lekarzem, który przede wszystkim zacznie od zbadania słuchu dziecka.

JAK WSPIERAĆ ROZWÓJ MOWY?

Pierwszą i podstawową kwestią jest rozwijanie aparatu artykulacyjnego dziecka, aby przygotować go do dalszej pracy z dźwiękami. W tym najlepiej sprawdzi się po prostu karmienie piersią. Poprzez opanowanie prawidłowej techniki ssania, maluch ćwiczy i trenuje wszystkie mięśnie twarzy niezbędne do rozpoczęcia przygody z mową.

Kolejnym ważnym czynnikiem jest słuch. Aby dobrze mówić trzeba dobrze słyszeć. Warto zwrócić uwagę na to, że przez pierwszy okres życia dziecko jest nastawione na słuchanie. Chłonie wszelkie bodźce dźwiękowe docierające do niego z zewnątrz, uczy się ich, zapamiętuje. Co możesz zrobić, aby jak najlepiej wspierać rozwój mowy Twojej pociechy?

• Przede wszystkim dużo mów! Mów do dziecka o wszystkim, opowiadaj co robisz, co widziałaś, co słyszałaś. To bardzo ważne, by jak najwięcej rozmawiać z maluchem.
• Mów starannie, „nie pieść się”, dziecko nie potrzebuje słyszeć zniekształconych wyrazów.
• Nawiązuj często kontakt wzrokowy. Gdy dziecko nauczy sie skupiać uwagę, zauważy, że jesteś na nim skoncentrowana. To ułatwi Wam komunikację, bo często obok słów pojawi się znacząca mimika lub gesty.
• Śpiewaj! Śpiewaj swojemu szkrabowi piosenki, a przed spaniem kołysanki. To nie tylko uwrażliwia na muzykę, ale i rozwija.
• Nie włączaj dziecku poniżej roku życia bajek na TV lub na tablecie – może to przynieść więcej szkody niż pożytku, a żadna bajka nie zastąpi mowy mamy.
• Reaguj jeśli zrozumiesz komunikat dziecka. To dla niego największa nagroda i zachęta do rozwijania swoich umiejętności.
• Baw się z dzieckiem w tzw. „zabawy paluszkowe”. Niewiele osób wie, że rozwój motoryczny i rozwój mowy idą ze sobą w parze.
• Rób do dziecka miny. Bawcie się w naśladowanie. Możecie usiąść przed lustrem i tam obserwować jak zmienia się wasza mimika.
• Powtarzaj. Jeśli dziecku udało się powiedzieć jakiś dźwięk, jakąś sylabę, czy nawet wyraz, powtórz go. Nawet nie wiesz jak wielką sprawisz radość swojemu dziecku, a dzięki temu utrwalisz nowe umiejętności.
• Baw się w naśladowanie dźwięków. Pokaż maluchowi jakie dźwięki wydają pojazdy, jakie zwierzęta, a jakie inne można usłyszeć w przyrodzie.
• Czytaj. Wszystkie książeczki dla maluchów oraz wierszyki to bogactwo, dzięki któremu dziecko zapoznaje się z językiem.
• Baw się w dmuchanie. Puszczaj bańki mydlane, pozwól je zdmuchiwać. Dmuchajcie w piórko, papierki, listek, dmuchawce. To nie tylko ogromna frajda, ale też doskonałe ćwiczenie usprawniające wargi.

W pierwszym roku życia rozwój dziecka przebiega najbardziej dynamicznie. Warto przyglądać się kolejnym umiejętnościom i osiągnięciom, by nie przegapić żadnej ważnej chwili. Pamiętaj o tym, że Twoja obecność i zaangażowanie jest najcenniejsze w rozwoju Twojego maleństwa. Odwdzięczy Ci się radosnym „ma – ma”!