Suplementacja składników mineralnych oraz witamin u kobiet w ciąży i karmiących piersią

Artykuł opracowany na podstawie portalu www.akademiaporodu.eu

Ciąża to okres wielu zmian w życiu kobiety. Jest to bardzo dobry czas na zmianę sposobu odżywiania. Stosowanie wtedy urozmaiconej, pełnowartościowej diety jest nie tylko ważne dla zachowania zdrowia i dobrego samopoczucia mamy, ale przede wszystkim zapewnia optymalny rozwój dziecka, które teraz staje się najważniejsze. Wiele dowodów naukowych stwierdza, że poszczególne składniki żywności mogą wpływać na zwiększenie ryzyka pojawienia się pewnych chorób u dziecka. Dlatego już na samym początku przez dbanie o  odpowiednią podaż składników odżywczych możemy uchronić nasze dziecko nie tylko przed wadami rozwojowymi, które ujawnią się w okresie płodowym lub tuż po urodzeniu, ale nawet przed wystąpieniem np. miażdżycy w wieku dojrzałym! Podkreśla to przede wszystkim Światowa Organizacja Zdrowia, która w 2004 roku na Światowym Zgromadzeniu Zdrowia w  Genewie w jednym z dokumentów napisała:

Zdrowie matki, a także przede wszystkim sposób odżywiania kobiety w okresie poprzedzającym ciążę i podczas jej trwania oraz sposób odżywiania niemowlęcia są ważne dla zapobiegania chorobom cywilizacyjnym w ciągu całego późniejszego życia człowieka.

Najważniejsze elementy prawidłowego żywienia ciężarnej to zapewnienie pełnego pokrycia zapotrzebowania na: energię, białko, witaminy, składniki mineralne, kwasy omega-3 i  omega- 6 oraz unikanie nadmiarów pokarmowych.

Pierwszy trymestr 

Dawne powiedzenie babć, że w ciąży należy jeść „za dwoje”, już dawno straciło na aktualności. Gdyby kobieta w całym okresie ciąży podwoiła liczbę spożywanych kalorii, to oprócz oczywistej nadwagi i trudności z powrotem do prawidłowej wagi ciała po urodzeniu dziecka, groziłoby to poważnymi konsekwencjami zdrowotnymi zarówno dla niej, jak i dziecka. Zapotrzebowanie kaloryczne wzrasta zaledwie o około 15% i to dopiero począwszy od II trymestru. Natomiast w  dużo większym stopniu rośnie zapotrzebowanie na niektóre składniki odżywcze w tym przede wszystkim na witaminy, mikroelementy i wielonienasycone kwasy tłuszczowe. Oczywiście jest ono inne w różnych okresach ciąży − np. na kwas foliowy przed zajściem w  ciążę i w I trymestrze; na żelazo w II i III trymestrze, a kwasy omega-3 są najważniejsze w  III  trymestrze i podczas karmienia piersią. Dlatego swoją dietę należy zróżnicować w  zależności od okresu ciąży.

Zapotrzebowanie na kalorie nie rośnie w tym okresie i jeśli nie miałaś nadwagi przed ciążą, nie musisz się martwić, jeśli nie przybierasz na wadze. Dopuszczalna jest nawet lekka do 2 kg utrata masy ciała. Jest to okres kształtowania się wielu ważnych narządów i dziecko potrzebuje teraz przede wszystkim pełnowartościowego białka – zawartych w nim aminokwasów, kwasów omega-3, kwasu foliowego i innych witamin z grupy B, ze względu na intensywne podziały komórkowe. Ważna jest także witamina E oraz jod, który jest potrzebny do syntezy hormonów tarczycy − płód w pierwszym trymestrze czerpie je tylko od mamy. Co najczęściej  powinnaś jeść? Dieta powinna być bogata w zielone warzywa liściaste, tłuste ryby morskie oraz delikatne mięso np. kurczak bądź  cielęcina. Rozważ z lekarzem prowadzącym suplementację, jeśli Twoja dieta nie pokrywa zapotrzebowania na witaminy i  sole mineralne, masz uporczywe nudności, bądź nietolerancję na niektóre produkty (np. mleko). Konieczna w tym okresie jest suplementacja diety 0,4 mg kwasu foliowego.

Drugi trymestr 

To okres dość intensywnego przybierania na wadze, płód także rośnie i musisz w diecie dostarczać organizmowi o około 300 kcal więcej. Powinnaś zwracać uwagę na systematyczny wzrost wagi, najlepiej od 250 do 400 g na tydzień. Oprócz większego zapotrzebowania na białko i węglowodany potrzebujesz teraz znacznie więcej żelaza – tworzy się układ krwionośny i znacznie zwiększa ilość Twojej krwi. Podziały komórkowe nadal są intensywne, dlatego nadal potrzebujesz kwasu foliowego i witamin z grupy B, musisz też znacznie zwiększyć spożycie wapnia i witaminy D, gdyż Twoje dziecko potrzebuje go do budowy kośćca. Co  najczęściej   powinnaś jeść? Jedz chude mięso, dużo pełnoziarnistych zbóż, zielone warzywa, nabiał, w tym częściowo żółty ser – najbogatsze źródło wapnia, ryby oraz owoce. Zwiększ ilość wypijanych płynów – najlepsza jest niegazowana wysokozmineralizowana woda i soki warzywne. Rozważ z lekarzem prowadzącym suplementację, jeśli Twoja dieta nie pokrywa zapotrzebowania na witaminy i sole mineralne.

Trzeci trymestr 

Coraz bliżej do porodu, w 7. i 8. miesiącu jeszcze intensywnie przybierasz na wadze, ale w ostatnim miesiącu waga zmieni się niewiele. Zapotrzebowanie kaloryczne nadal rośnie o 300 kcal, a Ty powinnaś systematycznie zwiększać wagę podobnie jak w II trymestrze o 250−400 g na tydzień. By zgromadzić zapasy potrzebne na kilka pierwszych miesięcy życia po urodzeniu, gdyż dziecko czerpie składniki odżywcze bezpośrednio od Ciebie. Nawet niewielkie niedobory witamin i składników mineralnych mogą zaszkodzić Wam obojgu. Najbardziej potrzebujesz żelaza (może pojawić się niedokrwistość), wapnia (do budowy kośćca i zachowania Twoich zębów w dobrym stanie), cynku (jego poziom znacznie spada w okresie okołoporodowym, co naraża Cię na infekcje), kwasów omega-3 (niezbędne do budowy mózgu i siatkówki oka). Co  najczęściej powinnaś jeść? Dieta powinna być urozmaicona i zbliżona do tej z II trymestru. W zależności od dolegliwości, które mogą Ci dokuczać (zgaga, obrzęki, skurcze), dostosuj ją do swoich potrzeb. Rozważ z lekarzem prowadzącym suplementację, jeśli Twoja dieta nie pokrywa zapotrzebowania na witaminy, sole mineralne czy kwasy omega-3.