Czy możesz jakoś zapobiec porodowi przed terminem? Naukowcy są zdania, że owszem, można skutecznie ograniczać czynniki ryzyka!

Według Światowej Organizacji Zdrowia co rok na świat przychodzi 15 milionów wcześniaków. Część z nich boryka się z niemałymi problemami, które mogą obejmować zarówno wadliwe funkcjonowanie słuchu i wzroku, jak też zaburzenia oddychania, problemy kardiologiczne, mózgowe, pokarmowe, metaboliczne oraz immunologiczne. Przypomnijmy, że za przedwczesny poród uważa się wydanie na świat dziecka przed ukończonym 37 tygodniem ciąży. W różnych krajach wskaźnik przedwczesnych urodzeń wynosi od 5 do 18% wszystkich wciąż. Niestety, komplikacje związane ze wcześniactwem są czołową przyczyną zgonów wśród dzieci do lat pięciu, głównie w krajach rozwijających się, gdzie opieka prenatalna jest na bardzo niskim poziomie. Zdaniem ekspertów z WHO aż trzem czwartych z tych śmierci można jednak zapobiec!

Czynniki ryzyka porodu przed terminem

Przedwczesny poród może pojawić się z różnych przyczyn, nawet całkiem nieoczekiwanych. Ogromna większość matek nie może się go nawet spodziewać. Owszem, wcześniejsze historie ciąż zakończonych przed terminem oraz noszenie w łonie dwóch, trzech lub większej liczby płodów są czynnikami ryzyka, na które, niestety, nie możemy nic poradzić. Takie obciążenie powinno jednak skłaniać pacjentkę do szczególnej dbałości o siebie w czasie ciąży, jej lekarza zaś do skrupulatnego monitorowania rozwoju płodu oraz kondycji szyjki macicy.

Poza tym do czynników pozytywnie skorelowanych z prawdopodobieństwem wcześniejszego urodzenia zalicza się także:

• mniejszy niż 6 miesięcy odstęp między ciążami;
• poczęcie metodą sztucznego zapłodnienia;
• problemy z czynnością łożyska, szyjki macicy lub samej macicy;
• palenie, picie alkoholu i przyjmowanie narkotyków;
• wiek matki poniżej 18 lat i powyżej 35 lat;
• infekcje dróg rodnych;
• choroby przewlekłe, takie jak cukrzyca czy nadciśnienie;
• niedowaga lub nadwaga przed ciążą;
• silny stres w czasie ciąży;
• przemoc domowa, zarówno fizyczna, jak i psychiczna
• wcześniejsze poronienia lub aborcje;
• ekspozycja na toksyczne związki chemiczne i silne zanieczyszczenie środowiska;
• fizyczne urazy.

Aktywne zapobieganie przedwczesnemu porodowi

W optymistycznym scenariuszu, gdy przedwczesny poród da się przewidzieć – wskazywać na niego może choćby skracająca się przedwcześnie szyjka macicy – lekarz prowadzący może podjąć decyzje o aktywnej prewencji. Najczęściej zagrożonym pacjentkom podaje się progesteron – doustnie lub dopochwowo. Taka suplementacja okazuje się mieć bardzo korzystny wpływ redukcję ryzyka przedwczesnego porodu.

W niektórych sytuacjach niewydolności szyjki zasadna być może również interwencja fizyczna w postaci zabiegu zwanego zszyciem lub opierścienieniem szyjki macicy. Lekarz zakłada wówczas ciasne szwy u ujścia macicy, mające zapewniać dodatkowe wsparcie. Przed porodem są one usuwane. Pacjentkom po zabiegu zaleca się unikanie nadmiernej aktywności fizycznej.

Co może robić ciężarna, aby ograniczyć ryzyko?

Przedwczesnego porodu nie da się całkowicie wyeliminować. Można jednak skutecznie obniżać jego prawdopodobieństwo i to już na etapie planowania ciąży – specjaliści zalecają, aby odstęp pomiędzy jednym porodem a kolejnym zapłodnieniem wynosił minimum 18-24 miesiące, nie więcej jednak niż 5 lat.

Nawet jednak po pozytywnym teście nadal możesz sama zrobić bardzo dużo, aby uchronić dziecko przed wcześniactwem. Nadrzędną zasadą jest oczywiście zdrowy styl życia: zaprzestanie palenia i unikanie wdychania dymu papierosowego, rezygnacja z używek, w tym również nadmiaru kofeiny, oraz dieta sprzyjająca zachowaniu zdrowej wagi ciała. Poza tym, mimo że ruch jest zdrowy, poleca się unikanie nadmiaru forsujących sportów, zwłaszcza, jeśli stwierdzone są nieprawidłowości łożyska lub szyjki macicy. Redukować należy również poziom stresu – zarówno przez unikanie jego źródeł (kontaktów z toksycznymi ludźmi, rezygnacja z niektórych obowiązków służbowych), jak i przez aktywne metody relaksacji, np. jogę czy medytację.

Wreszcie, z pojedynczych studiów naukowych wynika również, że wskazana jest szczególna dbałość o higienę ustną – infekcje dziąseł lub zębów wydają się mieć związek z przedwczesnym porodem. Na tej samej zasadzie dobrze jest zapobiegać źródło ewentualnych infekcji układu moczowego i płciowego – higiena intymna również powinna być więc wyjątkowo pieczołowita. Do racjonalnych wskazówek należy także unikanie długich godzin stania, nieprzepracowywanie się, a także unikanie remontów i miejsc, gdzie ulatniają się opary z farb, klejów, rozpuszczalników, itd.

Dodajmy, że wspomniana wyżej profilaktyka chroni nie tylko przed przedwczesnym porodem, ale także innym problemami zdrowotnymi matki i płodu!

Bibliografia:

https://www.nichd.nih.gov/health/topics/preterm/conditioninfo/who_risk

https://www.who.int/news-room/fact-sheets/detail/preterm-birth

https://www.mayoclinic.org/diseases-conditions/premature-birth/symptoms-causes/syc-20376730

https://www.acog.org/womens-health/faqs/preterm-labor-and-birth