Mamy szczęście żyć w czasach, w których kobieta ma prawo decydować o tym jak i gdzie chce rodzić. Nauczmy się wykorzystywać tę sposobność do maksimum!

Wystarczy posłuchać opowiadań starszych generacji o zwyczajach panujących dawniej na izbach porodowych, aby włos się zjeżył na głowie. Samotne porody w jednej wskazanej przez lekarza pozycji, żadnych opcji łagodzenia bólu, brak kontaktu z noworodkiem, zakaz wizyt… Jakkolwiek byśmy nie narzekali na współczesną służbę zdrowia, pod tym kątem sytuacja uległa diametralnej poprawie. Zwłaszcza, odkąd dysponujemy prawem do przygotowania Planu Porodu…

Czym jest Plan Porodu?

Plan porodu to ustrukturyzowany dokument, w którym ciężarna określa swoje życzenia dotyczące przebiegu akcji porodowej. Jego istnienie i znaczenie jest podparte prawem, a konkretnie Rozporządzeniem Ministra w sprawie standardów opieki okołoporodowej z roku 2012. Zgodnie z Rozporządzeniem Plan Porodu powinien zostać opracowany wspólnie przez kobietę i jej lekarza prowadzącego lub położną.

Czemu służy ów Plan? Akcje porodowe bywają spontaniczne i pełne emocji, Plan Porodu stwarza możliwość określenia naprzód, z chłodną głową, których procedur nie chcemy, a których oczekujemy. Personel szpitala powinien zapoznać się z wytycznymi kobiety i uszanować je w miarę możliwości medycznych – pamiętajmy bowiem, że nie każdy poród da się przeprowadzić wedle życzeń rodzącej. Nierespektowanie przez lekarzy i położne Planu Porodu daje podstawy prawne do przygotowania skargi do dyrekcji szpitala czy Rzecznika Praw Pacjenta. Ponadto, mając zawczasu przygotowany Plan Porodu, łatwiej jest nam umówić się na poród w konkretnej placówce, która po zapoznaniu się z dokumentem potwierdzi gotowość do jego realizacji.

Co powinno się znaleźć w Planie Porodu?

Plan Porodu obejmuje co do zasady elementy, które mogą różnić przebieg porodu u różnych kobiet. Nie określamy więc w nich spraw oczywistych, ale te, które są opcjonalne. Do najważniejszych elementów, które warto uwzględnić w Planie Porodu, należą więc:

• Obecność osób towarzyszących podczas akcji porodowej ze wskazaniem np. na partnera, doulę, a nawet obojga. W tym kontekście warto również określić, jeśli osoba/-y towarzyszące mają być obecne przy wszystkich zabiegach oraz czy personel jest zobowiązany udzielać im wszelkich informacji o przebiegu porodu;
• Zgoda lub niezgoda na obecność studentów podczas porodu, ewentualnie nawet ograniczenie ilości personelu do położnej;
• Życzenia dotyczące zabiegów przygotowujących do porodu typu golenie krocza czy lewatywa;
• Zgoda na założenie wenflonu;
• Zgoda na podanie oksytocyny, monitorowanie KTG, przebicie pęcherza oraz inne metody stymulacji akcji porodowej;
• Życzenia dotyczące przyjmowania płynów i posiłków w czasie akcji porodowej;
• Zgoda na masaż szyjki macicy lub chwyt Kristellera (wyciskanie dziecka z brzucha);
• Życzenia dotyczące ograniczenia interwencji i naturalnego przebiegu porodu, w miarę możliwości
• Oczekiwania dotyczące możliwości poruszania się i wydawania dźwięków podczas porodu;
• Oczekiwania co do możliwości wyboru pozycji porodowej;
• Życzenia dotyczące korzystania z wanny/prysznica, a także innych sprzętów typu drabinka czy materac;
• Życzenia dotyczące przebiegu drugiej części porodu z opcją przygaszenia świateł, parcia spontanicznego lub instruowanego oraz miejsca rodzenia (na fotelu, stołku, itp.);
• Oczekiwania dotyczące podawania i proponowania określonych środków przeciwbólowych – zarówno farmakologicznych, jak i naturalnych;
• Życzenia dotyczące ochrony/nacięcia krocza oraz ewentualnego znieczulenia przy jego zszywaniu;
• Oczekiwania dotyczące ewentualnego cesarskiego cięcia (kto może być przy zabiegu, kiedy będzie umożliwiony kontakt z dzieckiem, kiedy odbędzie się pierwsze karmienie);
• Wytyczne dotyczące tego, kto i kiedy ma przeciąć pępowinę;
• Oczekiwania dotyczące natychmiastowego kontaktu „skóra do skóry” z dzieckiem oraz jak najszybszego przystawienia do piersi;
• Wytyczne dotyczące wykorzystanie szpitalnych lub prywatnych ubranek i pieluszek;
• Określenie kiedy i jakie badania dziecka mogą być wykonywane;
• Oczekiwania dotyczące fazy rodzenia łożyska;
• Oczekiwania dotyczące pobytu na oddziale położniczym, łącznie z miejscem przebywania noworodka, edukacją w zakresie karmienia piersi czy kąpania maluszka, ewentualnego dokarmiania mlekiem modyfikowanym;
• Zgoda lub niezgoda na szczepienia noworodka, łącznie z życzeniem obecności jednego z rodziców podczas szczepień.

O czym warto pamiętać, pisząc Plan Porodu?

Plan Porodu nie jest dokumentem, który można napisać w jedno popołudnie. Wymaga on konsultacji z lekarzem lub położną, partnerem, a także osobistego namysłu i zapoznania się z argumentami za i przeciw konkretnym działaniom okołoporodowym. Istnieją też czynniki ryzyka i problemy zdrowotne, które mogą ograniczać realność niektórych z naszych oczekiwań. Napisanie przejrzystego Planu i zaznajomienie z nim położnej i/lub personelu szpitala, w którym chcemy rodzić, pozwala ograniczyć ewentualne rozczarowania i konflikty, które nie sprzyjają samopoczuciu matki w trudnych chwilach. Miejmy jednocześnie świadomość, że nie każdy Plan da się zrealizować w 100% i nie musi być to wcale wynikiem złej woli lekarzy i pielęgniarek, ale medycznej konieczności.

Plan Porodu nie jest dokumentem obowiązkowym, ale jego spisanie jest zalecane i wysoce racjonalne, choćby po to, aby zawczasu przygotować się na to, co nas czeka i ułatwić pracę położonej oraz partnerowi.

*Tekst powstał na podstawie materiałów Fundacji „Rodzić Po Ludzku”