Pigułka uważana jest za feministyczny wynalazek XX w., który uniezależnił kobiety od kaprysów cyklu miesięcznego. Ale czy za wolność decydowania kiedy i czy chcemy mieć potomstwo, nie zapłacimy później?

Antykoncepcja hormonalna ma dziesiątki zalet, oprócz wspomnianej już wyżej kontroli nad sytuacją rodzinną. Poprawia jakość współżycia seksualnego u wielu par, reguluje problemy hormonalne, może poprawiać cerę, a nawet chroni przed rakiem szyjki macicy (ten ostatni fakt dotyczy tylko pigułek kombinowanych, zawierających estragon). Skutki uboczne są oczywiście również i to niebagatelne – od spadku libido, infekcji intymnych i przybierania na wadze po zakrzepicę, a nawet śmierć. Ale pośrodku tych argumentów za i przeciw brakuje często bardzo istotnego pytania: a co będzie, jak zdecydujesz, że już nie chcesz się dłużej bronić przed ciążą?

Ogólne prognozy są dobre

Idea działania antykoncepcji hormonalnej jest z założenia tymczasowa i odwracalna – stąd liczne „wpadki”, gdy kobieta zapomni o regularnym przyjmowaniu pigułki. Studia statystyczne wskazują również, że jeśli porównać szansę na zajście w ciążę po siedmiu latach przyjmowania tabletek antykoncepcyjnych z sytuacją, gdy para stosuje metodę świadomego planowania rodzicielstwa, to w okresie roku różnice nie są wielkie. Po 12 miesiącach do zapłodnienia dochodzi u 79% kobiet biorących wcześniej pigułkę i u 80% kobiet liczących dni płodne. Inne formy ochrony wykazały podobne prawdopodobieństwo sukcesu. Większe różnice widać jednak było w okresie pierwszych 6 miesięcy starań o dziecko, kiedy najgorzej powodziło się paniom stosującym uprzednio zastrzyki antykoncepcyjne, a najlepiej kobietom chroniącym się naturalnymi metodami planowania cyklu.

Z naukowego punktu widzenia antykoncepcja hormonalna nie ma więc bezpośredniego wpływu na trudności z planowanym poczęciem. Nowoczesna pigułka o niskiej dawce hormonów i ulepszonych formach syntetycznego progesteronu oficjalnie jest więcej niż optymistyczna dla przyszłych rodziców – według badania prowadzonego na 60 tysiącach kobiet, 80% zachodzi w ciążę w ciągu 12 miesięcy od odstawienia antykoncepcji, przy czym 20% w pierwszym cyklu!

A może pigułka pomaga?

Pojawiły się także studia naukowe wskazujące wręcz, że przyjmowanie antykoncepcji hormonalnej przez okres kilku lat zwiększa szansę na zajście w ciążę! Jak to możliwe? Otóż do powszechnie występujących powodów zaburzeń płodności, często nawet niezdiagnozowanych, należą takie ginekologiczne schorzenia jak endometrioza (inaczej wędrująca śluzówka macicy), zapalenie narządów miednicy mniejszej czy zaburzenia owulacji. Antykoncepcja tymczasem, zastępując nasze naturalne hormony syntetycznymi, wprowadza porządek i organizację do cyklu miesiączkowego, skutecznie redukując wspomniane wyżej problemy. Po odstawieniu pigułki organizm może wręcz działać „jak nowy”!

Ciąża po innych niż pigułkach metodach antykoncepcji hormonalnej

Różnice w poziomie płodności po odstawieniu hormonalnych środków ochrony przeciwciążowej związane są rodzajem hormonów, ich ilością oraz metodą aplikacji. W przypadku zastrzyków, typu Depo-Provera, kobieta otrzymuje jedną domięśniową dawkę octanu medroksyprogesteronu, będącego odpowiednikiem progesteronu. Taki zastrzyk zapewnia ochronę na trzy miesiące, ale, jak wskazują obserwacje, hormon dość powoli zanika z systemu i mało komu udaje się zajść w ciążę od razu po zakończeniu owego trzymiesięcznego okresu. Średni okres starań o dziecko po zastrzyku wynosi 10 miesięcy.

Częściej wybieraną niż zastrzyki formą antykoncepcji hormonalnej niepodawanej drogą ustną jest wkładka wewnątrzmaciczna, którą, jak sama nazwa wskazuje, umieszcza się bezpośrednio w macicy. Spirala przez okres ok. 5 lat uwalnia lewonorgestrel – również będący syntetycznym odpowiednikiem progesteronu. W tym przypadku również po 12 miesiącach od wyjęcia wkładki poziom udanego zajścia w ciążę wynosi 80%, z pierwszymi trzema miesiącami będącymi najbardziej problematycznymi. Niestety, w przypadku spirali dochodzi również niewielkie, ale poważne ryzyko perforacji ściany macicy oraz zapalenia narządów miednicy mniejszej, które w konsekwencji może prowadzić do niepłodności. Wkładka zwiększa również ryzyko ciąży pozamacicznej, która z kolei grozi utratą funkcjonalności jednego z jajników, jeśli zarodek zagnieździ się w jajowodzie.

O czym należy pamiętać?

Antykoncepcja jako taka nie stanowi zagrożenia dla przyszłej płodności kobiety, o ile nie zajdą żadne wyjątkowe zdarzenia. Owszem, w sieci można znaleźć przeciwne twierdzenia, ale najczęściej nie mają one statystycznej zasadności i wynikają z pojedynczych przypadków, na które mogły mieć wpływ także inne czynniki, choćby niezdrowy tryb życia.

Tym niemniej, warto uświadomić sobie, że antykoncepcja hormonalna ze swoją skutecznością powyżej 99% pozwala bez problemu odkładać ciążę do późnego wieku i w ten sposób faktycznie zmniejsza nasze szanse na poczęcie. Naturalne metody planowania rodziny mają w tym kontekście „przewagę”, bo szacuje się, że na 100 stosujących je par 25 zachodzi w ciągu roku w nieplanowaną ciążę. A dziecko zwykle łatwiej jest przyjąć z otwartymi ramionami na każdym etapie życia niż świadomie zaplanować.

Nie zapominajmy też, że długie lata przyjmowania antykoncepcji hormonalnej mają potencjalny wpływ na zdrowie przyszłego potomstwa. Zdaniem naukowców, sztuczne hormony zaburzają naturalny system działania feromonów i utrudniają kobiecie wybranie partnera o optymalnym garniturze genetycznym. Bez hormonalnej interwencji „zakochiwanie się” zwykle oznacza bowiem zainteresowanie samcem, którego immunologia jest skrajnie odmienna od naszej, co gwarantuje poczęcie najzdrowszego dziecka!