Kaszel przewlekły – czy zawsze oznacza coś niepokojącego?

Z reguły kaszel – przewlekły również – wydaje nam się raczej niegroźnym objawem. Zwykle zrzucamy go na przeziębienie lub efekt przebywania w zadymionym pomieszczeniu. Czy rzeczywiście jednak powinniśmy bagatelizować tę uciążliwą dolegliwość? Okazuje się, że przewlekły kaszel może być symptomem niepokojących schorzeń.

Na czym polega mechanizm kaszlu?

Kaszel to jeden z najbardziej powszechnych objawów chorobowych. Szacuje się, że wśród chorych na nowotwory, aż 40 proc. cierpi z powodu przewlekłego kaszlu (za: Jassem, Damps-Konstańska; 2007). Sam kaszel działa w oparciu o dwa mechanizmy. Jeden – klasyczny – pomaga na oczyszczenie oskrzeli z patogenów. Drugi – tak zwany ER – uniemożliwia dostanie się patogenów do dróg oddechowych. Można więc wywnioskować, że kaszel to w gruncie rzeczy objaw potrzebny – dzięki niemu, „wyrzucamy” z organizmu zbędne chorobowe drobnoustroje. Jednak kaszel przewlekły i nadmierny potrafi skutecznie utrudnić nam życie – nie mówiąc o podrażnieniu gardła.

Czy kaszel przewlekły może wynikać z psychiki?

Jak się okazuje, nie tylko fizyczne dolegliwości charakteryzują się długim i wzmożonym kaszlem. Naukowcy donoszą, że kaszel często ma podłoże psychogenne (za: Bryl, Horst-Sikorska; 2008). Skąd wiadomo, że źródło męczącego przewlekłego kaszlu leży w psychice? Zazwyczaj diagnozuje się go po wykluczeniu innych fizycznych schorzeń. Kaszel ten może mieć bardzo różną postać: niekiedy jest nawet charakterystycznie szczekający, co zwykle kojarzy nam się z zapaleniem krtani. Badacze tłumaczą, że kaszel jest ochronnym mechanizmem organizmu: stąd, gdy ten jest zestresowany i obawia się zagrożenia płynącego z otoczenia, może automatycznie uruchomić rozmaite środki zaradcze, w tym właśnie przewlekły kaszel. Warto wspomnieć, że kaszel psychogenny absolutnie nie oznacza, że pacjent symuluje. Kaszel naprawdę mu dokucza! Leczeniem psychogennego kaszlu zazwyczaj zajmuje się psycholog i psychiatra – najczęściej w formie terapii i zastosowania łagodnej farmakologii.

Kaszel przewlekły u dzieci – kiedy pojawia się problem?

Według klasyfikacji British Thoracic Society, kaszel przewlekły u dzieci zdiagnozować można gdy stan ten trwa co najmniej osiem tygodni (za: Jung, Maślany; 2012). Jedna z najczęściej obserwowanych przyczyn tej dolegliwości, to syndrom spływania wydzieliny po tylnej ścianie gardła – PNDS, diagnozowany u dzieci, które często cierpią na infekcje górnych dróg oddechowych. Często kaszel przewlekły jest także objawem astmy – niekiedy nawet jedynym (tak zwany kaszlowy wariant astmy). Może być też alergiczny – zwykle to napady suchego kaszlu, mające miejsce tuż po kontakcie z alergenem lub następnej nocy. Niekiedy kaszel przewlekły utrzymuje się po leczeniu krztuśca – czasem aż do sześciu miesięcy po wystąpieniu choroby. Inne przyczyny występowania tego objawu, to między innymi alergiczne zapalenia dróg oddechowych, stany zapalne oskrzeli, refluks żołądkowo-przełykowy, wady serca, wady układu oddechowego, choroby płuc, gruźlica oraz odczyny polekowe (za: Kulus, Bielecka, Zawadzka-Krajewska; 2010). Więcej o przyczynach przewlekłego kaszlu możesz przeczytać tutaj: http://conakaszel.pl/przewlekly-kaszel/.

Kaszel przy mukowiscydozie

Problemy z przewlekłym kaszlem dobrze znają rodzice, których dzieci cierpią na mukowiscydozę. Choć to najczęstsza choroba genetyczna wśród rasy białej – w polskiej populacji pojawia się raz na 2500 urodzeń (za: Witt, Majka; 1997), to ciągle niewiele o niej wiemy. Schorzenie polega na gromadzeniu się lepkiej wydzieliny w drogach oddechowych, a jej najczęstszym objawem jest właśnie przewlekły kaszel. Zmiany pojawiają się także w obrębie układów pokarmowego czy moczowo-płciowego. Dzięki postępowi medycyny oraz odpowiedniej terapii, obejmującej antybiotykoterapię zakażeń górnych dróg oddechowych, suplementację, fizjoterapię i odpowiednią dietę, średnia długość życia osób z mukowiscydozą szybko wzrasta – obecnie jest to około 30 lat, podczas gdy w latach 70. przeciętne dziecko dotknięte tą chorobą, nie dożywało nawet piątego roku życia (za: Witt, Majka; 1997). Można więc mieć nadzieję na to, że medycyna wkrótce rozwikła problemy wynikające z tego schorzenia i zapewni chorym dłuższe życie.

Bierne palenie – wpływa na twoje dziecko!

Częstą przyczyną kaszlu przewlekłego u dzieci jest… palenie tytoniu. Bierne – polegające na przebywaniu w towarzystwie palących rodziców czy opiekunów. Światowa Organizacja Zdrowia podaje, że dzieci narażone na wdychanie dymu tytoniowego są znacznie częściej narażone na infekcje dróg oddechowych, astmę i choroby płuc (za: Zejda, 2000). W Polsce, w przypadku dzieci w wieku szkolnym, aż 60 proc. narażone jest na negatywne skutki przebywania w zanieczyszczonym paleniem tytoniu środowisku. Często wywołuje to również dziecięce alergie. Należy pamiętać, że narażając dziecko na bierne palenie, nie tylko niszczymy jego zdrowie, ale dajemy również zły przykład – dzieci palaczy znacznie częściej sięgają w późniejszym wieku po papierosy.

Przewlekły kaszel u dziecka – sprawdź przyczynę u lekarza

Podsumowując – przyczyn przewlekłego kaszlu jest tak wiele, od prozaicznych do niepokojących, że nie ma co zwlekać z wizytą u pediatry. Zazwyczaj początek diagnostyki opiera się na dokładnym wywiadzie lekarskim. Niekiedy trzeba zrobić dodatkowe badania: spirometrię, badania w kierunku gruźlicy, testy alergiczne czy poziom chlorków w pocie. W zależności od wyniku diagnostyki, lekarz dobiera odpowiednią farmakoterapię. Choć większość chorób, którymi charakteryzuje się przewlekły kaszel, jest łagodna, nie warto ryzykować – i sprawdzić wszystkie okoliczności.

Uwaga! Powyższa porada jest jedynie sugestią i nie może zastąpić wizyty u specjalisty. Pamiętaj, że w przypadku problemów ze zdrowiem należy bezwzględnie skonsultować się z lekarzem!

Źródła:

Zejda, J. E. (2000). Wpływ biernego palenia tytoniu na stan układu oddechowego u dzieci w Polsce. Alkoholizm i narkomania, 13(3), 373-388.
WITT, M., & MAJKA, L. (1997). Mukowiscydoza-choroba dobrze poznana, jednak ciągle zagadkowa. Delta, 347, 0-39.
Kulus M., Bielecka T., Zawadzka‑Krajewska A.: Przewlekły kaszel u dzieci. W: Fal A.M. (red.): Alergia, chorobyalergiczne, astma. Medycyna Praktyczna, Kraków 2010.
Jassem, E., & Damps-Konstańska, I. (2007). Przewlekły kaszel-przyczyny, leczenie. Medycyna Paliatywna w Praktyce, 1(1), 1-5.
Jung, A., & Maślany, A. (2012). Przewlekły kaszel u dzieci–problem diagnostyczny i terapeutyczny. Pediatria i Medycyna Rodzinna, 8(2), 97-100.