Odciąganie mleka – wszystko, co musisz wiedzieć

W którymś momencie laktacji odciąganie mleka z piersi staje się zwykle koniecznością. Podpowiadamy jak robić to bezpiecznie, efektywnie i wygodnie.

Dla wielu mam przygoda z odciąganiem zaczyna się tuż po porodzie, gdy dziecko słabo ssie i produkcja mleka jest mizerna. Stymulacja piersi może zdziałać wtedy cuda i mimo początkowych problemów naturalna laktacja rozwija się w pełni. Bywa też tak, że ze względów medycznych matka nie może karmić noworodka bezpośrednio i wtedy odciągnięte mleko staje się jedyną szansą na przekazanie dziecku cennych przeciwciał i najzdrowszego możliwego pokarmu. Odciąganie przychodzi także z pomocą w dalszych miesiącach, zwłaszcza w okresach podróży, konieczności rozstania z mamą na jakiś czas lub też przy bolesnych zastojach mlecznych.

Jaki sprzęt wybrać?

Trudno uwierzyć, ale były czasy, kiedy ręczne odciąganie pokarmu było normalnością i nawet w szpitalu pielęgniarki manualnie wyciskały kobietom piersi, aby wzmóc laktację. Dzisiaj mało kto ucieka się jeszcze do tej metody, które jest uciążliwa, męcząca i często kończy się sporym bałaganem, gdyż mleko z sutka tryska zwykle na wszystkie strony. Polecić ją można jedynie mamom szukającym wszystkich możliwych oszczędności i nie muszącym odciągać pokarmu regularnie. Niektórzy lekarze przy problemach ze wzdymaniem u niemowląt polecają odciągnięcie pierwszego, słodkiego mleka przed każdym karmieniem i przystawianie dziecka do piersi dopiero na gęsty, tłustszy pokarm. W takim przypadku laktacja ręczna może się sprawdzić.

Jeśli odciągnięte mleko będziesz jeszcze wykorzystywać lub po prostu nie masz ochoty na niewygody ręcznego odciągania, możesz wybrać metodę pośrednią, a więc laktator manualny. Ten niedrogi zwykle sprzęt działa na zasadzie ręcznej pompki i pozwala wygodnie zebrać pokarm do załączonej butelki, za pośrednictwem specjalnego lejka. O krok dalej idą laktatory elektryczne, które na tej samej zasadzie odciągają mleko z piersi do butelki, ale bez jakiegokolwiek wysiłku. Kobieta może zajmować się w tym czasie czymś innym lub po prostu odpoczywać. Elektroniczny wyświetlacz pozwala kontrolować siłę ssania w zależności od poczucia dyskomfortu w piersiach. Najbardziej zaawansowaną propozycją, oczywiście najdroższą, są elektryczne laktatory dwufazowe, które symulują zmianę sposobu ssania przez dziecko z chwilą, gdy pierwsze, wodniste mleko zmienia się w drugie, gęste. Funkcja głębokiego ssania jest bardzo przydatna w sytuacjach regularnych zastojów i niepełnego opróżniania piersi przy karmieniu.

Jak często odciągać?

Odpowiedź na to pytanie jest bardzo indywidualna i zależy od indywidualnych potrzeb kobiety oraz nawyków pokarmowych dziecka. Dla niektórych kobiet odciąganie jest czynnością sporadyczną i ma miejsce zaledwie kilka lub kilkanaście razy w ciągu całego okresu laktacji, np. w razie konieczności pozostawienia noworodka w domu z babcią czy opiekunką. Inne kobiety zapobiegawczo odciągają pokarm kilka razy dziennie, po każdym karmieniu, aby uniknąć stanów zapalnych i zadbać o ciągłą produkcję mleka na wysokim poziomie. To ostatnie podejście grozi jednak popadnięciem w przesadę – dziecko powinno samo regulować poziom produkcji mleka i ogólnie lepiej jest pracować z różnymi metodami przystawiania do piersi niż zdawać się na łaskę laktatora. Zbyt częste odciąganie utrudnia również naturalne zakończenie laktacji.

Niezbędne środki higieny

Ogromną zaletą karmienia piersią jest fakt, że maluszek dostaje mleko bezpośrednio i w najświeższej możliwej postaci. Bowiem, niestety, mleko matki jest produktem bardzo nietrwałym, który na dodatek łatwo zanieczyścić bakteriami obecnymi na skórze czy sprzęcie do odciągania. Prawidłowa higiena jest więc niezbędnym warunkiem korzystania z laktatorów i, nawet, jeśli odciąganie stało się już codzienną rutyną, nie wolno dopuścić do żadnych zaniedbań w tym zakresie. Każdorazowo przed odciąganiem mama powinna umyć porządnie ręce, a także piersi (te ostatnie ciepłą wodą bez mydła) i porządnie wysuszyć czystym ręcznikiem bawełnianym lub papierowym. O czystość samego laktatora dbamy z kolei po zakończeniu odciągania. Rozkładamy go na części pierwsze i wszystkie dokładnie myjemy, używając szczoteczki z długą rączką. Następnie spłukujemy kolejno gorącą wodą i zimną. Ostatnią fazą czyszczenia jest sterylizacja polegająca na zanurzeniu wszystkich nieelektrycznych części w naczyniu z wrzątkiem na 3-5 minut. Po wyjęciu elementy laktatora pozostawiamy do wyschnięcia na papierowym ręczniku.

Przechowywanie odciągniętego mleka

Także przechowywanie mleka matki podlega bardzo ścisłym zasadom, które mają za zadanie zapewnić maluszkowi bezpieczeństwo. Przede wszystkim, należy unikać nadmiernego gromadzenia pokarmu – w wielu domach zapasy „na wszelki wypadek” stopniowo zajmują cały zamrażalnik. Warto uświadomić sobie tymczasem, że skład mleka w pierwszym miesiącu laktacji jest inny niż w piątym miesiącu ze względu na zmieniające się potrzeby dziecka – nie warto mu więc podawać „starego” mleka.

Zaraz po odciągnięciu mleko może stać w temperaturze pokojowej ok. 4 godzin, a gdy włożysz je lodówki, będzie nadawać się do spożycia przez 24 godziny. Istnieje więc możliwość zbierania odciągniętego mleka przez cały dzień i mrożenia go zbiorczo. Mleko w zamrażalniku możesz przechowywać 3 miesiące i dlatego tak ważne jest oznaczanie daty na każdym oddzielnym pojemniczku. Pojemniki muszą być również wysterylizowane i powinny być wykonane z materiału przeznaczonego do przechowywanie żywności i mrożenia – wielu producentów butelek i laktatorów oferuje specjalne kubeczki z wygodnym zamknięciem.

Aby rozmrozić mleko przekładamy je do lodówki lub umieszczamy pojemnik w ciepłej wodzie o temperaturze max. 37 stopni C. Rozmrożone mleko trzeba spożyć przed upływem 24 godzin, a cały niewykorzystany pokarm należy wylać. Dostosowanie się do tych obostrzeń pozwala do minimum ograniczyć ryzyko infekcji układu pokarmowego u niemowlęcia.