Zaparcia u niemowląt – skąd się biorą? Jak im zaradzić?

Choć okres niemowlęctwa kojarzy się zwykle z bardzo częstymi, luźnymi kupkami, wielu rodziców staje przed problemem odwrotnym, który w długiej perspektywie jest znacznie bardziej uciążliwy.

Zanim jednak ogłosisz alarm, upewnij się, że twój maluszek rzeczywiście cierpi na zaparcia. Dwa najpopularniejsze symptomy z nimi wiązane mogą być bowiem złudne i mylące. Długie przerwy między wypróżnieniami u małych dzieci karmionych piersią nie są niczym niezwykłym – w okresie intensywnego wzrostu ciało spożytkowuje każdą kropelkę pokarmu i resztki na stolec odkładają się bardzo powoli. To, że niemowlę się przez tydzień nie załatwiało, nie oznacza więc jeszcze, że ma zaparcie.

Drugim złudnym symptomem, który niepokoi wiele świeżo upieczonych mam, jest wysiłek, z jakim maluszek się wypróżnia. Zaczerwieniona twarz, wyraz krańcowego napięcia i zaciśnięte piąstki też nie są jednak powodem do obaw. W pozycji leżenia na plecach pobudzenie jelit do ruchu wymaga bowiem naprawdę sporego wysiłku i każde wypróżnienie jest dla niemowlęcia ciężką pracą – zupełnie normalną jednak.

Kiedy się niepokoić?

 Jak więc rozpoznać prawdziwe zaparcie u kilkumiesięcznego dziecka? Pierwszych oznak można szukać w ogólnie pogorszonym samopoczuciu. Maluszek jest wyraźnie bardziej płaczliwy i poirytowany, częściej ulewa, wpada w histerię przy przewijaniu, kiedy odruchowo dotykasz palcami jego brzuszka. Czasem o zaparciach świadczy także nagła i niespodziewana zmiana uregulowanego dotąd cyklu wypróżnień – niemowlę długi okres się nie załatwia, potem zaś robi kupkę kilka razy na dzień… To zjawisko może mieć różne podłoża i najczęściej związane jest z wprowadzeniem do diety nowych produktów, ale w ogólnym obrazie zaparć też odgrywa ważną rolę.

Najbardziej decydującym symptomem jest jednak sama kupka – jeśli po pełnym wysiłku, rzadszym niż zwykle wypróżnieniu znajdziesz w pieluszce twardy, zbity stolec, ewentualnie z domieszką krwi, to wyraźne wskazanie na zaparcie. Niepokojące są również kilkuminutowe stękania i objawy parcia bez żadnego efektu oraz twardy, bolesny brzuszek i zwiększona emisja gazów.

Dlaczego moje dziecko ma zaparcie?

Najczęściej zaparcia wiążą się z dietą niemowlęcia, a więc nieprawidłowo dobranym mlekiem modyfikowanym lub pokarmami stałymi. W przypadku tych pierwszych chodzi o skład, a konkretnie proporcje białka i tłuszczów – bywa, że jedno mleko „blokuje” maluszka, podczas gdy inne nie sprawia mu problemów. Co się zaś tyczy pokarmów stałych, niestety, większość mam rozpoczyna przygodę z „prawdziwym” jedzeniem od produktów typowo zapychających: kaszek, biszkoptów, bananów, ryżu. Są to pokarmy o niskiej zawartości błonnika, które należy zawsze kombinować z owocami i warzywami (przetartymi) i dużą ilością płynów. Niski poziom wody w diecie jest również częstą przyczyną zaparć.

Zaparcia u niemowląt karmionych wyłącznie mlekiem matki są bardzo rzadkie i mogą, choć nie muszą, być oznaką poważniejszych chorób, np. zaburzeń tarczycy lub mukowiscydozy. Najczęściej towarzyszy im wówczas jednak także słaby przyrost wagi.

Domowe sposoby leczenia zaparć

Łatwo się domyślić, że wobec powyższego, najłatwiej jest poradzić sobie z zaparciami za pomocą zmiany diety – i to jest pierwszy krok, który warto zrobić samemu przed udaniem się do lekarza. W przypadku niemowlęcia pijącego mleko modyfikowane, warto kupić inny preparat i dać dziecku 2-3 tygodnie na adaptację. Na rynku istnieją mleka polecane dla maluszków z problemami żołądkowymi i po te warto sięgać w pierwszej kolejności. Niestety, nierzadko potrzeba wypróbować kilka preparatów, aby znaleźć ten optymalny.

Jeśli dziecko spożywa już pokarmy stałe, warto przeanalizować jadłospis i zamiast chrupek kukurydzianych jako przekąskę podać mu słoiczek ze śliwek czy moreli. Owoce z dużą ilością pektyny są szczególnie polecane przy zaparciach, a sok ze śliwek ma wręcz łagodne działanie przeczyszczające, więc warto poić nim maluszka łyżeczką między posiłkami lub podawać jako napój, ale rozcieńczony wodą.

Na pewno nie od rzeczy jest także rada, aby zwiększyć ilość płynów w diecie, ale każda młoda mama wie, jakie to trudne, gdy dziecko zaciska usta i odmawia picia. Sprawdzone triki w tym przypadku obejmują dodawanie większej ilości wody do kaszy czy puree, tak aby przemycić H20 w jedzeniu. Pomóc, choć w mniejszym stopniu, może także sok jabłkowy lub gruszkowy.

Inne domowe sposoby na zaparcia to także:

• Dodawanie namoczonych i drobno pokrojonych suszonych śliwek do kaszki
• Częste przyciskanie nóżek dziecka do brzuszka, aby wspomóc ruchy robaczkowe
• Masowanie brzuszka
• Częste układanie w pozycji na brzuchu
• Ograniczenie produktów ryżowych i kukurydzianych na korzyść kaszek wieloziarnistych, a potem także gotowanej kaszy gryczanej, jęczmiennej czy owsianej.

Kiedy udać się do pediatry?

Jeśli u dziecka karmionego wyłącznie piersią dochodzi do powtarzających się zaparć, na pewno warto zasięgnąć porady u lekarza, choćby dla wykluczenia poważniejszych chorób. Jeśli zaparcia nękają dokuczliwie niemowlę karmione mlekiem modyfikowanym i pokarmami stałymi, a powyższe metody nie przynoszą skutku, również trzeba odwiedzić pediatrę. W uzasadnionych przypadkach lekarz zalecić może na okres przejściowy bardzo łagodne leki przeczyszczające, zwłaszcza zawierające polyethylene glycol, sprawdzony i skuteczny u niemowląt. Alternatywna terapia obejmuje podawanie specjalnych wazelinowych czopków, które ułatwią maluszkowi pozbywanie się treści jelitowej. Nie są to oczywiście rozwiązania długoterminowe, ale obserwacje wskazują, że zaparcia są najczęściej jedynie fazą w rozwoju, a odpowiednio stymulowany układ pokarmowy wkrótce uczy się radzić sobie sam.