Strona główna » Czy telewizja szkodzi dzieciom? Wpływ bajek i reklam na maluchy

Czy telewizja szkodzi dzieciom? Wpływ bajek i reklam na maluchy

Bez kategorii

Telewizor jest dziś obecny niemal w każdym domu, a w niektórych bywa częściej włączony niż wyłączony. W jaki sposób oddziałuje to na najmłodszych?

Wszyscy znamy dobrze te scenariusze – potrzeba zająć maluchy, aby przygotować obiad; rodzice potrzebują chwili wytchnienia, pada deszcz, a nuda wyziera z kątów… Na te i inne okazje błogosławieństwem jest pilot TV. Wystarczy kliknąć, a dzieci już przyklejają się do ekranów. Jest spokój, porządek, czasem wręcz relatywna cisza. Trudno odmówić sobie takiego luksusu.

Alternatywnie, gdy dzieci akurat nie oglądają, „pudło” gra dla rodziców – wiadomości, seriale, mecze… Czasem wszystkim rodzinnym popołudniom towarzyszy brzęczenie telewizora w tle. Czy to jednak jest rzeczywiście aż taką zbrodnią?

Skala telewizyjnego problemu

Z różnych badań wynika, że dzieci spędzają codziennie przed telewizorem nawet 2-3 godziny. Może się to wydawać niewiele w skali doby, ale jeśli odjąć czas na sen, jedzenie, żłobek czy przedszkole, jasno widać, że telewizja musi rywalizować z zabawą i aktywnością fizyczną na świeżym powietrzu. I, niestety, najczęściej wygrywa.

Statystyki te u kilkuletnich już dzieci pogarsza fakt, że poza telewizorami patrzą one również na ekrany tabletów, komputerów i telefonów. Z najbardziej alarmujących źródeł wynika, że łącznie jest to nawet 5-7 godzin z elektroniką! Co gorsza, naukowcy ostrzegają, że telewizyjne nawyki ukształtowane w wieku 3-5 lat szczególnie dobrze wchodzą w krew i mogą determinować zarówno wykorzystanie mediów w przyszłości, jak i jakość rodzinnego życia i kontaktów z rodzicami.

Kilka faktów:

Z badania przeprowadzonego w Kanadzie w 2014 r. wynikło, że jedynie 15% dzieci w wieku przedszkolny ogląda mniej niż godzinę telewizji dziennie!
W USA w 2012 r. dzieci między 8 miesiącem a 8 rokiem życia w typowy dzień są wystawione na wpływ telewizji nawet 4 godziny na dobę!
Z brytyjskiego badania z 2017 r. wypływa, że w grupie niemowląt od 6 do 11 miesięcy, aż 51% korzysta codziennie z dotykowych ekranów!

W jaki sposób telewizja szkodzi małym dzieciom?

W temacie wpływu telewizji przeprowadzono już szereg studiów, które generalnie wykazują bardzo negatywne tendencje. Do najważniejszych „odkryć” zaliczyć można następujące fakty:

Oglądanie telewizji dłużej niż 2h dziennie skutkuje spowolnieniem rozwoju mowy u najmłodszych dzieci (Council on Communications and Media, 2016).
Ekspozycja na ponad 7h telewizji dziennie może powodować zaburzenia koncentracji (Lerner i in., 2014)
Częste oglądanie TV negatywnie wpływa na rozwój poznawczy, komunikacyjny oraz interakcje między rodzicami i dziećmi poniżej 5 roku życia (Courage i in., 2010; Lapierre i in., 2012).
Korzystanie z telewizji w wieku 3 lat może przekładać się na długoterminowe problemy behawioralne i słabe wyniki w nauce (Manganello i in., 2009).

Inne badania sugerują również, że śledzenie ruchomych obrazów na ekranie obniża efektywność uczenia się, osłabia pamięć krótkoterminową, negatywnie wpływa na wczesne umiejętności czytania i liczenia. Dodatkowo zagrożeniem może być treść bajek i filmów – przemoc jest w tym zakresie szczególnym czynnikiem ryzyka, podobnie jak negatywne stereotypy. Małe dzieci mają bowiem trudności z rozróżnieniem rzeczywistości od świata wizji! Wreszcie, podkreśla się również, że oglądanie telewizji sprzyja siedzącemu trybowi życia i może przyczyniać się rozwoju otyłości i wad postawy u maluchów. Efektem mogą być również kłopoty z zasypianiem, częste i dramatyczne zmiany nastrojów, a także zaburzone postrzeganie własnego ciała i kompleksy.

Wpływ reklam na maluchy

Odrębnym temat w zakresie obecności włączonego telewizora w domu jest wpływ, jaki wywierają na najmłodszych reklamy. Ich cel jest oczywisty, zachęcić do zakupu. W przypadku najmłodszych zaś chęć pragnienia musi być na tyle silna, żeby możliwe było przekonanie rodziców do zapłacenia na nową zabawkę. Przekaz jest więc zwykle dosadny i może budzić w dzieciach silne emocje. Sama idea, że telewizyjne reklamy kreują wciąż nowe „potrzeby” i „marzenia” jest już dość problematyczna, zwłaszcza w kontekście domowego budżetu.

Badania dowodzą, że dzieci do 3-4 lat nie są w stanie rozróżnić reklam od innych programów, zaś między 4 a 6 rokiem życia wciąż nie potrafią krytycznie myśleć o ideach przedstawionych przez ochotnych sprzedawców. Konsekwencje oglądania reklam mogą być zaś dalekosiężne — od kłótni między pokoleniami, poprzez negatywne nawyki żywieniowe po przychylny stosunek wobec alkoholu, agresji czy seksualnych zachowań.

Czy telewizja może mieć pozytywny wpływ na dzieci?

Nie musi być jednak prawdą, że telewizja to samo zło. Oprócz spokoju, jaki zapewnia rodzicom, może ona mieć także korzystne aspekty, jeśli jest odpowiednio wybierana i dozowana. Wskazuje się na przykład, że edukacyjne programy dla dzieci w wieku powyżej 2 lat mogą stymulować rozwój umysłowy i czytelniczy, a także wyobraźnię i tolerancję. Istnieją wręcz badania dowodzące, że seriale typu „Ulica Sezamkowa” sprzyjają pierwszym szkolnym sukcesom! Przy odpowiednim wsparciu dorosłych czas przed ekranem sprzyja również nauce filtrowania i zapamiętywania informacji. Poszczególne programy mogą także stymulować dzieci do tańca czy gimnastyki w domu, korzystnie wpływając na rozwój fizyczny.

Dobre rady jak zarządzać czasem przed ekranem

Nie ma żadnych wątpliwości, że współczesne dzieci powinny oglądać mniej telewizji. Instytucje i organizacje zajmujące się tym problem postulują, aby:

Małe dzieci oglądały telewizję wyłącznie w towarzystwie dorosłych, którzy są skłonni wytłumaczyć oglądane sceny.
Maluchy do 2 lat nie powinny wcale oglądać telewizji!
Dzieci w wieku 2-5 lat optymalny czas przed ekranem to maksymalnie 1 godzina dziennie!
Codziennie dzieci powinny mieć zagwarantowany czas bez włączonego telewizora, np. rodzinne posiłki, gry, czytanie książek itd.
Należy starannie wybierać programy dla dzieci na bazie ich wartości edukacyjnych, psychologicznych oraz ewentualnej stymulacji do ruchu.
Dzieci do 8 roku życia nie powinny oglądać reklam – warto jest wybierać kanały medialne, które umożliwiają oglądanie bez komercyjnych wstawek.
Rodzice powinni dawać potomstwu dobry przykład, nie oglądając hurtowo i nieustannie!