Ciężarna z wadą wzroku

Czy krótkowzroczność jest wskazaniem do cesarskiego cięcia? Czy wzrok może się pogorszyć przez ciążę? Odpowiadamy na wątpliwości okulistyczne dręczące przyszłe mamy…

Zadziwiające jest jak wielki wpływ może wywierać ciąża na organizm kobiety. Nawet tak niezależny i fizycznie odseparowany organ jakim są oczy, może zmieniać się pod wpływem hormonów towarzyszących brzemienności. Spora część ciężarnych odczuwa na przykład tymczasowe zaburzenia wzroku, które choć mogą wydawać się bardzo niepokojące, zwykle samoistnie ustępują w ciągu kilku miesięcy po porodzie.

Okulistyczne szaleństwa hormonalne

Najczęstszą dolegliwością nękającą przyszłe mamy jest suche i podrażnione oko. Faktycznie, zaburzenia równowagi estrogenowej obniżają poziom produkcji łez i powodują nieprzyjemne uczucie piasku w oku, które może się dawać ze znaki zwłaszcza użytkowniczkom soczewek kontaktowych.

Zazwyczaj częste podawania sztucznych łez (do kupienia w aptece bez recepty) pozwala złagodzić problem, ale niektóre ciężarne wolą na jakiś czas przestawić się z soczewek na okulary, bo obce ciało w suchym oku powoduje ból, podrażnienie i może prowadzić do stanów zapalnych oraz ubytków w rogówce. Co więcej, bywa, że podczas ciąży krzywizna rogówki ulega zmianie wskutek zaburzenia równowagi płynów i soczewka nie leży już dobrze na oku.

Nieco bardziej niepokojące bywa podwójne widzenie, błyski, chwilowa lub miejscowa utrata widzenia, ograniczenie widzenia peryferyjnego i światłowstręt. Ale choć przerażające, zjawiska te wpisują się w repertuar standardowych zmian ciążowych i związane są najczęściej z zatrzymywaniem wody w organizmie oraz podwyższonym ciśnieniem tętniczym. Oprócz preeklampsji na zaburzenia wzroku wpływać może także cukrzyca ciążowa, powodująca zwykle nieostre, podwójne widzenie.

Migrena także w oczach

Ciężarne mamy często uskarżają się na typowo hormonalne bóle głowy, które mogą być bardzo intensywne i utrudniać normalne funkcjonowanie. Sporej części migren towarzyszą także zjawiska okulistyczne, które mogą występować także samodzielnie – bez jakiegokolwiek bólu głowy. Mowa tu zwykle o światłach pojawiających na skraju pola widzenia i dających efekt oślepiającej aury, która może trwać nawet godzinę. Do błysków dołączają się czasem także migoczące zygzakowate linie, ciemne plamy w polu widzenia, a nawet chwilowa utrata wzroku w jednym oku.

Niestety, oprócz paracetamolu, który może nieco złagodzić sam ból, jedyny środek zaradczy na oczne migreny to odpoczynek w ciemnym pomieszczeniu i chłodne lub ciepłe kompresy na czoło.

Czy wada wzroku w ciąży może się pogorszyć w czasie jej trwania?

Choć wspomniane wyżej zmiany mają najczęściej tylko charakter przejściowy, zdarza się, że wzrok pogarsza się w okresie ciąży bezpowrotnie. Może to być spowodowane nie tyle samą ciążą, co towarzyszącym jej stresem. Są wszak kobiety, które rok po porodzie odnotowują potrzebę sprawienia sobie silniejszych okularów, a podczas wizyty u okulisty okazuje się, że pogorszyły się nie tylko dioptrie w krótkowzroczności, ale także astygmatyzm. Jest to jednak zjawisko dość rzadkie i nie powinno być powodem do niepokoju na zaś.

Są natomiast schorzenia okulistyczne, takie jak cukrzycowa retinopatia, zapalenie nerwu wzrokowego w przebiegu stwardnienia rozsianego czy oczna toksplazmoza, które mogą ulec poważnemu zaostrzeniu w ciąży. Z tego względu wszystkie kobiety leczące się okulistycznie powinny przed planowaną ciążą lub na jej początku zasięgnąć konsultacji u specjalisty.

Siatkówka a ciąża

Wizyta u okulisty czeka również każdą ciężarną o dużej krótkowzroczności oraz historii odwarstwiania się siatkówki. Podwyższenie ciśnienia tętniczego w czasie ciąży, a przede wszystkim sam poród naturalny i związane z nim parcie, mogą w teorii bowiem spowodować oderwanie się siatkówki od ciała szklistego, co w drastycznych wypadkach kończy się nawet utratą wzroku. Nie jest jednak prawdą, że każda kobieta z wadą powyżej -5 dioptrii kwalifikuje się do cesarskiego cięcia.

Bywa, że osoby o jeszcze większej wadzie mają zdrową, dobrze ukrwioną siatkówkę, na której nie widać żadnych niepokojących zmian i dziecko może bez ryzyka komplikacji przyjść na świat drogą naturalną. Ostateczny werdykt może jednak wydać tylko okulista po rozszerzeniu źrenicy pacjentki i dokładnym badaniu dna oka. Krople do rozszerzania źrenic nie stanowią zagrożenia dla płodu i badanie może być wykonywane na każdym etapie ciąży.

Kiedy cesarskie cięcie?

Jeśli okulista w trakcie badania wykryje ślady odwarstwiania się siatkówki lub jej miejscowe przedarcie najpewniej zaleci poród cesarskim cięciem. Niektórzy lekarze wolą wręcz chuchać na zimne i zlecają cięcie jedynie na podstawie wysokiej krótkowzroczności, słabszego dokrwienia siatkówki czy problemów z nią w przeszłości.

Współczesne doniesienia okulistyczne poddają jednak w wątpliwość tak zachowawcze podejście. Amerykańskie badania z 1995 roku sugerują wręcz, że brakuje wiarygodnych danych łączących wysiłek związany z porodem z odwarstwieniem się siatkówki i nawet kobiety ze zdiagnozowaną degeneracją siatkówki lub jej przeszłym odwarstwieniem powinny być dopuszczone do naturalnego porodu.

Ostateczna decyzja należy oczywiście do matki, ale w razie wątpliwości na pewno dobrze jest zasięgnąć opinii przynajmniej dwóch okulistów. W świetle dostępnej literatury medycznej oczywiste jest, że zbyt wiele kobiet zmuszanych jest do cesarskiego cięcia przy braku faktycznych wskazań okulistycznych.