Minęły czasy, kiedy kobieta była na oddziale porodowym niemym przedmiotem lekarskiej pracy. Jednakże, mimo wyraźnej poprawy warunków wciąż jeszcze nie wszędzie standard opieki jest taki, jaki powinien.

W prywatnych szpitalach ginekologiczno-położniczych, owszem, ciężarna traktowana jest jak uczestnik drogiej wycieczki wakacyjnej. Zapłaciła (od 5 do 16 tysięcy złotych!), więc ma prawo wymagać, a że dobra fama niesie się daleko w świat, najczęściej jej wymagania są wyprzedzane przez uczynny personel. Nie oznacza to jednak wcale, że kobieta, która rodzi w publicznej placówce zdrowia, nie ma prawa wymagać. Niebieskie Pudełko podpowiada, co należy do obowiązujących norm.

Jaka jest sytuacja?

W Polsce rynek usług medycznych związanych z porodami jest niezwykle zróżnicowany. Z jednej strony mamy wspomniane już wyżej placówki prywatne, w których pobyt kobiety opisują jak doświadczenie z pogranicza wizyty w spa. W szpitalach państwowych nie wszędzie jest źle – coraz więcej dobrego słyszy się o renomowanych oddziałach położniczych szpitali w całej Polsce. Niestety, z raportu Fundacji „Rodzić po Ludzku” z 2018 r. wynika, że połowa nowych mam spotyka się w czasie pobytu na porodówce z nadużyciami, a 17% doświadcza przemocy werbalnej, psychicznej lub fizycznej!

Owszem, od 1 stycznia 2019 r. obowiązuje w naszym kraju Nowy Standard Opieki Okołoporodowej (Rozporządzenie Ministra Zdrowia z dnia 16 sierpnia 2018 r. w sprawie standardu organizacyjnego opieki okołoporodowej, Dz. U. z 2018, poz. 1756), ale nie wszyscy pracownicy służby zdrowia wzięli go sobie już do serca.

Będę mamą – czego mogę oczekiwać?

Światowa Organizacja Zdrowia już przed laty przygotowała własne zalecenia dotyczące opieki zdrowotnej nad matką i dzieckiem. Obejmują one m.in. ochronę matki i dziecka przed tężcem za pomocą szczepionki, edukację i leczenie ewentualnych chorób przenoszonych drogą płciową jak również infekcji dróg rodnych, prewencję wad wrodzonych spowodowanych różyczką oraz wad cewy nerwowej, opiekę poporodową uwzględniającą komplikacje zdrowotne; itd.

Polskie Rozporządzenie opiera się na wytycznych WHO, ale doprecyzowuje techniczne kwestie związane z działalnością izb porodowych. Każdej kobiecie objętej powszechnym ubezpieczeniem zdrowotnym gwarantuje więc równy dostęp do opieki zdrowotnej, nakłada na personel położniczy obowiązek edukowania ciężarnych, a przede wszystkim ogranicza do minimum niezbędne interwencje typu nacięcie krocza czy poród cesarski, jak również nadmierną medykalizację. Tu oczywiście pojawia się pewien dysonans, ponieważ część przyszłych mam pragnie, mimo braku wskazań medycznych, rodzić metodą chirurgiczną i/lub być farmakologicznie (https://beta.niebieskiepudelko.pl/porod-ze-znieczuleniem/)osłoniętą od wszelkiego bólu. W tym przypadku trudno jednak mówić o standardach opieki okołoporodowej – dla dobra matek oraz noworodków lekarze i położne mieliby jednak mieć czas i cierpliwość wyjaśniać konsekwencje niepotrzebnych interwencji!

Standardy opieki okołoporodowej

Zgodnie z obowiązującym w Polsce prawem każda rodząca kobieta może liczyć na opiekę środowiskowej położnej (https://beta.niebieskiepudelko.pl/jak-wybrac-polozna-srodowiskowa-krok-po-kroku/), zaś personel oddziału położniczego ma za zadanie dbać o jej bezpieczeństwo i komfort. W czasie porodu powinno się jej zaoferować niefarmakologiczne metody łagodzenia bólu, stosowną ilość płynów do picia, a przede wszystkim prawo do wyboru wygodnej dla niej pozycji porodowej.

Wśród nowości wprowadzonych w 2019 r. warto wymienić likwidację obowiązku automatycznej hospitalizacji po 41. tygodniu ciąży, obowiązek oceny przez personel medyczny ryzyka rozwoju depresji poporodowej u kobiety, prawo kobiety do uprzedniego zapoznania się z salą porodową, a także prawo do samodzielnego wyboru położnej. Ta ostatnia nie tylko ma dbać o prawidłowy przebieg porodu, ale także sprawować opiekę nad matką i noworodkiem po nim!

Ponadto obowiązujące standardy opieki okołoporodowej wskazują, że:

• Każda ciężarna powinna mieć dostęp do określonych badań i konsultacji przed porodem z wizytami u lekarza lub położnej co 3-4 tygodnie.
• Kobieta ma prawo przygotować plan porodu, który powinien być w miarę możliwości realizowany przez personel medyczny. Plan ten może wyznaczać osobę bliską mającą uczestniczyć w porodzie (https://beta.niebieskiepudelko.pl/porod-z-partnerem/), a także miejsce porodu – może to być własny dom!
• Personel medyczny musi informować kobietę o procedurach wykonywanych w związku z porodem oraz stanem zdrowia noworodka, każdorazowo uzyskując stosowną zgodę.
• Położnik powinien osobiście przedstawić się rodzącej i omówić z nią plan porodu oraz jej osobiste potrzeby;
• Personel położniczy powinien chronić prywatność, godność i prawo kobiety do intymności!
• Kobieta ma prawo domagać się ochrony krocza przez nacięciem!
• Po porodzie matka ma prawo do 2 godzin nieprzerwanego kontaktu „skóra do skóry” z noworodkiem – mierzenie i ważenie mogą odbyć się później!
• Personel medyczny ma w obowiązku promować karmienie piersią i wspomagać matkę w próbach przystawiania dziecka do piersi, pouczyć ją o technikach karmienia oraz o odciąganiu pokarmu.
• Matka prawo do pełnej informacji o stanie zdrowia swoim i noworodka!
• Położna powinna odwiedzić kobietę w domu po porodzie minimum cztery razy – pierwsza wizyta miałaby się odbyć do 48 godzin po opuszczeniu szpitala.

Co robić w przypadku problemów?

Należy oczekiwać, że nie każdy pracownik służby zdrowia wdrożył się jeszcze do nowych warunków świadczenia usług. Nie oznacza to jednak, że powinnaś przełknąć swój „pech” i cierpieć! Niedociągnięcia w opiece warto zgłosić przede wszystkim kierownictwu oddziału położniczego, a w dalszej kolejności ewentualnie szpitala. Najlepiej robić to w sposób rzeczowy i pozbawiony emocji – po prostu egzekwując należne Ci prawa.

Ponadto, Fundacja „Rodzić po Ludzku” prowadzi na swoich stronach nieustającą ankietę dotyczącą oceny poziomu usług w poszczególnych placówkach położniczych. Jeśli chcesz, aby Twoje doświadczenia – pozytywne lub negatywne – wyszły na światło dzienne i pomogły podjąć decyzję innym kobietom, dobrym pomysłem jest wypełnić kwestionariusz. Transparentność to bowiem pierwszy krok do zmian na lepsze!