Przez wiele lat środowisko medyczne zalecało po cesarskim cięciu kolejne porody tą samą metodą. Ostatnio coraz częściej słyszymy jednak o porodach VBAC – jakie niosą one ze sobą korzyści i zagrożenia?

VBAC to skrót od angielskiego sformułowania Vaginal Birth After Cesarian, czyli w dosłownym tłumaczeniu: poród drogą pochwową po cesarskim cięciu. Mowa o sytuacji, w której kobieta po urodzeniu jednego potomka metodą chirurgiczną, decyduje się na poród dziecka następnego siłami natury. Według danych amerykańskich za rok 2013 nawet w 70% próba taka kończyła się sukcesem.

Dlaczego VBAC?

Różne są powody, dla których kobiety pragną rodzić naturalnie po uprzednim cesarskim cięciu. Czasami to po prostu nieziszczone marzenie, które we wcześniejszej próbie zostało zniweczone komplikacjami wymagającymi interwencji chirurgicznej. Mama w ciąży może też planować kolejne dzieci, zaś powtarzalne cesarskie cięcia wyraźnie zwiększają ryzyko takich problemów jak łożysko przodujące czy łożysko wrośnięte. Poza tym:

• Poród naturalny po cesarskim cięciu oznacza niższe ryzyko niekontrolowanych krwotoków, infekcji oraz zakrzepicy żył głębokich.
• Każde kolejne cesarskie cięcie zwiększa prawdopodobieństwo uszkodzeń organów wewnętrznych.
• Rekonwalescencja po porodzie droga pochwową jest krótsza i łatwiejsza niż po cesarskim cięciu, a połóg jest po prostu przyjaźniejszy.
• Rodzenie siłami natury pozwala na pełniejsze przeżywanie wyjątkowych chwil przyjścia dziecka na świat – kobieta ma wówczas więcej możliwości indywidualnego planowania porodu.

Przeciwwskazania do VBAC

Niestety, mimo najszczerszych chęci, nie każda kobieta ma możliwość wypróbowania porodu VBAC. Istnieje szereg przeciwwskazań, które z medycznego puntu widzenia dyskwalifikują do takiej próby – jedyną opcją dla przyszłej mamy pozostaje wówczas ponowne cesarskie cięcie. Do tych przeciwwskazań należą przede wszystkim:

• Wcześniejsze cięcie klasyczne, pionowe, przeprowadzone od pępka do spojenia łonowego. Jest ono dzisiaj wykonywane bardzo rzadko, wyłącznie w przypadku komplikacji wymagających szybkiego wyjęcia płodu z macicy.
• Wcześniejsze pęknięcie macicy.
• Niektóry rodzaje operacji na macicy, na przykład usunięcie włókniaków.

Ponadto w wielu szpitalach uzyskamy odmowę VBAC, jeśli mamy za sobą już dwa porody metodą cesarki, lub cierpimy na poważną otyłość (BMI>50), a nigdy wcześniej nie rodziłyśmy. Ciąża bliźniacza generalnie nie musi być przeciwwskazaniem, ale oczekiwanie trojaczków już owszem.

Generalnie, należy też liczyć się z faktem, że szanse na powodzenie VBAC maleją wraz z zaawansowanym wiekiem matki, przenoszoną ciążą oraz wysokim ciśnieniem krwi w czasie ciąży (preeklampsja). Niedobrze rokuje również niedostateczny odstęp czasowy między tym a poprzednim porodem – krótszy niż 18 miesięcy. Z drugiej strony, większe szanse sukcesu mają kobiety, które rodzą przynajmniej po raz trzeci, zaś przed poprzednim cesarskim cięciem doświadczyły porodu naturalnego.

Czy poród VBAC jest bezpieczny?

Niestety, należy zdawać sobie sprawę, że mimo wielu korzyści i przy braku wyraźnych przeciwwskazań, poród VBAC jako taki niesie ze sobą szereg zagrożeń, które trudno jest przewidzieć zawczasu. Problem polega na tym, że chociaż poród naturalny jest bezpieczniejszy dla kobiety i dziecka po wcześniejszych cesarkach, gdy zdecydujemy się na niego, a nastąpią komplikacje, ryzyko lawinowo rośnie. Może się bowiem zdarzyć, że przy rozpoczętej już akcji porodowej dojdzie do otwarcia blizny na macicy, a dziecko będzie już na tyle nisko w drogach płodowych, że wykonanie cesarskiego cięcia będzie niemożliwe lub utrudnione. Wówczas w grę wchodzą nawet takie scenariusze jak cięcie drogą pochwową, wykorzystanie kleszczy czy nawet konieczności usunięcia całej macicy.

Uwaga! Ryzyko pęknięcia macicy w czasie naturalnego porodu po wcześniejszym cesarskim cięciu szacowane jest obecnie zaledwie na 1%!

Jak wygląda VBAC?

Przebieg porodu VBAC nie różni się od klasycznego porodu siłami natury. Preferowane jest jednak, aby poczekać na spontaniczne rozpoczęcie akcji porodowej, gdyż wywoływanie porodu zwiększa ryzyko pęknięcia macicy. Poza tym wskazane bywa znieczulenie zewnątrzoponowe, które w razie konieczności ułatwia wykonanie nagłego cesarskiego cięcia.

Jak podjąć decyzję?

Wziąwszy pod uwagę korzyści i zagrożenia, poród VBAC jest zdecydowanie warty rozważenia. Nie można jednak „nastawiać się” na niego jeszcze przed ciążą. Decyzję należy podjąć wraz z lekarzem prowadzącym, biorąc pod uwagę zdrowie matki w ciąży, przebieg gestacji oraz kondycję płodu. Ostateczny wybór powinien przede wszystkim być bezpieczny i korzystny dla niemowlaka!

W przypadku VBAC ważne jest także odpowiednie przygotowanie. Należy zrobić wszystko, co możliwe, aby dostarczyć lekarzowi pełną dokumentację dotyczącą wszystkich wcześniejszych porodów i ewentualnych problemów natury ginekologicznej. Istotny jest także pieczołowity wybór placówki — ze względu na ryzyko ważne jest, aby szpital położniczy był dobrze wyposażony, a personel doświadczony.

Bibliografia:

https://www.rcog.org.uk/globalassets/documents/guidelines/gtg_45.pdf

https://www.mayoclinic.org/tests-procedures/vbac/about/pac-20395249

https://www.ncbi.nlm.nih.gov/books/NBK507844/