Ubytek przegrody międzykomorowej (VSD) jest najczęściej diagnozowaną wrodzoną wadą serca u dzieci. Z czym się wiąże i na czym polega leczenie?

Ze światowych szacunków wynika, że u 1-4 na tysiąc noworodków stwierdza się ubytek przegrody międzykomorowej (z ang. Ventricular Septum Defect). Jest to wada wrodzona, która rozwija się jeszcze w łonie matki, a jej przyczyny jak dotąd nie są poznane. Problem może mieć jednak podłoże genetyczne, ponieważ powtarza się w rodzinach.

Na czym polega wada serca VSD?

Zdrowe serce składa się dwóch komór i dwóch przedsionków. Bogata w tlen krew wpływa z lewego przedsionka do lewej komory i dalej rozprowadzana jest po wszystkich tkankach ciała. Gdy powraca, niosąc ze sobą dwutlenek węgla, wpływa do prawego przedsionka, a następnie przez prawą komorę wędruje do płuc, aby na nowo napełnić się tlenem.

Przy prawidłowej budowie serca przegroda międzykomorowa uniemożliwia mieszanie się krwi dotlenionej z odtlenioną. Jeśli wskutek zaburzeń rozwoju płodu przegroda nie wykształci się jednak całkowicie, dochodzi do mieszania się krwi bogatej w tlen z tą ubogą.

Ubytek przegrody może być mniejszy lub większy, a od jego skali uzależnione są konsekwencje zdrowotne i prognozy. Przy dużych wadach może dojść do niebezpiecznego wzrostu ciśnienia w naczyniach krwionośnych płuc.

Jak diagnozuje się VSD?

We współczesności wadę VSD można wykryć już w czasie ciąży w ramach badań USG. Warto podkreślić, że nie każda diagnoza potwierdza się w rzeczywistości! Cień rzucany przez zastawki na obrazie ultrasonografu bywa bowiem mylący i nierzadko zdarza się, że mimo iż lekarz stwierdził wadę VSD, serduszko dziecka jest tak naprawdę w porządku!

Diagnoza prenatalna pozostawia również duży margines bezpiecznego zakończenia. Zdarza się, że mimo początkowego defektu przegroda jeszcze dorasta i dziecko rodzi się bez lub zaledwie z nieznacznym jej ubytkiem.

Jeśli VSD nie zostanie wykryte w czasie ciąży, daje się zwykle zaobserwować w pierwszych latach dzieciństwa. Symptomy, które powinny skłonić lekarzy do wykonania maluchowi kompleksowych badań serca, obejmują:

• Łatwe męczenie się i szybki oddech
• Trudności w oddychaniu
• Wysokie tętno i bladość skóry
• Niechęć do karmienia, a u noworodków wręcz wyraźne zmęczenie jedzeniem;
• Słaby przyrost wagi

Ponadto u dzieci z wadą VSD na USG brzucha, a nawet w badaniu palpacyjnym stwierdza się powiększenie wątroby. Aby potwierdzić diagnozę, maluszek może zostać poddany badaniom RTG, które ukażą powiększenie serca; badaniu EKG, gdzie zwykle wykrywana jest arytmia oraz echokardiografii.

Czym grozi wada VSD?

Średnie i duże ubytki przegrody międzykomorowej mogą stwarzać mniej lub bardziej poważne dolegliwości. Przede wszystkim serce pracuje bowiem ciężej niż powinno, a płuca dostają zbyt dużo krwi. W dłuższym okresie czasu może to prowadzić do rozwoju niewydolności serca lub nadciśnienia płucnego. Rzadziej jako komplikację VSD obserwuje się zapalenie mięśnia sercowego lub rozwój innych problemów kardiologicznych, np. związanych z funkcjonowaniem zastawek.

Na szczęście, dzięki możliwości leczenia, większości poważnym konsekwencjom da się dzisiaj skutecznie zapobiegać!

Jakie są opcje leczenia?

Małych ubytków przegrody międzykomorowej nie trzeba zazwyczaj leczyć wcale. Nie powinny one stwarzać żadnych dolegliwości, a poza regularnymi kontrolami dziecko nie musi w żaden sposób się ograniczać. Wielu małych pacjentów jest w stanie uprawiać nawet wyczynowe sporty. Do wieku czterech lat większość niewielkich ubytkach zarasta wręcz spontanicznie sama!

Jeśli ubytek jest większy, lekarze muszą zdecydować o optymalnej formie leczenia. Bardzo często wymagana jest operacja, w czasie której chirurg zamyka przegrodę i przywraca normalny obieg krwi. Wykonuje się ją w pierwszym roku życia maluszka, ale także i w wieku dorosłym. Procedurę przeprowadza się bądź to w formie otwartej operacji na sercu, bądź poprzez użycie cewnika wprowadzanego przez żyłę w pachwinie. Ten drugi sposób, choć nie zawsze możliwy, jest mało inwazyjny i znacząco skraca dobę rekonwalescencji oraz pobyty w szpitalu. Po operacji małym pacjentom zwykle podaje się antybiotyki, aby zapobiec ewentualnym infekcjom.

Ponadto dzieciom z VSD ordynuje się często również leki poprawiające krążenie oraz środki moczopędne, które zmniejszają presję na płuca. Wskazana bywa również modyfikacja strawy na bardziej kaloryczną.

Prognozy przy VSD

Jeśli nawet u twojego maluszka zdiagnozowana zostanie poważniejsza postać VSD, nie ma powodu do rozpaczy. Mimo że operacja zawsze jest dla całej rodziny stresem, prognozy po niej są zazwyczaj doskonałe – dzieciom wraca apetyt i ochota na wysiłek, a ich rozwój w niczym nie odbiega od normy!

Należy jednak podkreślić, że prognozy są tym lepsze, im wcześniejsza jest diagnoza i interwencja! Z tego względu mama w ciąży powinna skrupulatnie poddawać się wszystkim zalecanym badaniom prenatalnym, zaś w przypadku dziwnych objawów u dziecka miałaby jak najszybciej zgłosić swoje zastrzeżenia lekarzowi!

Bibliografia:

https://www.stanfordchildrens.org/en/topic/default?id=ventricular-septal-defect-vsd-90-P01829

https://www.mayoclinic.org/diseases-conditions/ventricular-septal-defect/symptoms-causes/syc-20353495

https://www.cincinnatichildrens.org/health/v/vsd

https://www.cdc.gov/ncbddd/heartdefects/ventricularseptaldefect.html