Małe oczka są rozkoszne i zaglądamy w nie z prawdziwą rozkoszą. Niestety, nierzadko trapią je nieprzyjemne stany zapalne.

Zapalenie spojówek u noworodków jest to stan zapalny błony śluzowej pokrywającej twardówkę oraz wewnętrzne powierzchnie powiek występujący u dzieci w ciągu 30 dni po porodzie. Przyczyną mogą być bakterie, wirusy, chlamydie, związki chemiczne, ale także niedrożności przewodu nosowo-łzowego. Zdecydowanie najczęstszą przyczyną jest zakażenie bakteryjne.

Jak pielęgnować oczka noworodka?

W codziennej pielęgnacji oczy niemowlęcia przemywa się wacikami umoczonymi w czystej przegotowanej wodzie lub soli fizjologicznej (istnieją w handlu jednorazowe, konfekcjonowane pojemniki z jałową solą fizjologiczną). Każde oczko przemywamy osobno, oddzielnym wacikiem, ruchem od skroni do noska. Jeżeli zauważysz, że oczka zaczynają ropieć, są wyraźnie zaczerwienione (zwłaszcza po odsunięciu dolnej powieki), zaś w kącikach zbiera się biaława wydzielina, którą rano widać także na rzęsach – Twoje dziecko najprawdopodobniej cierpi na zapalenie spojówek.

Rodzaje zapaleń spojówek

Bakteryjne zapalenie spojówek objawia się niezbyt dużym przekrwieniem spojówek, wydzieliną ropną oraz niewielkim obrzękiem powiek. Dość często wydzielina ropna powoduje sklejanie się powiek, co szczególnie widoczne jest rano, po obudzeniu się dziecka. Zapalenia bakteryjne mogą być początkowo leczone przez lekarzy pediatrów, ponieważ możliwość wystąpienia powikłań rogówkowych w ich przebiegu jest minimalna. Jeżeli u małego pacjenta wykonano badania bakteriologiczne, antybiotyk wybieramy, kierując się wynikami antybiogramu. Przy zapaleniu spojówek o średnim lub dużym nasileniu zazwyczaj leczenie rozpoczyna się od podania miejscowo antybiotyku.

Ponadto rozróżniamy również zapalenia spojówek spowodowane chlamydiami – źródłem zakażenia są także drogi rodne matki. Obraz chorobowy charakteryzuje się zapaleniem spojówek z wydzieliną ropną, obrzękiem powiek i czasami rozwojem błon na spojówkach. U części dzieci dochodzi do rozwoju nacieków w rogówce, których zejściem mogą być blizny rogówki. Zapalenie spojówek może towarzyszyć zapaleniu płuc, pochwy lub uszu również spowodowane chlamydiami. Ponieważ tego typu zakażenia mogą być dalej przenoszone drogą płciową, konieczne jest zbadanie rodziców dziecka.

Najgroźniejsze spośród wszystkich bakteryjnych stanów zapalnych spojówek jest rzeżączkowe zapalenie spojówek – jest to ostry, ropny stan zapalny, który nieleczony lub leczony za późno prowadzi prawie zawsze do rozwoju ciężkiego zapalenia rogówki, co wiąże się ze ślepotą  lub praktyczną ślepotą dziecka. Do zakażenia dochodzi również w czasie porodu. Objawy choroby są bardzo charakterystyczne. Stwierdza się bardzo duży obrzęk powiek oraz spojówek z bardzo obfitą, ”tryskającą” z oka obfitą wydzieliną ropną, często podbarwioną krwią.

Ponadto u noworodków zapalenia spojówek spowodowane mogą być przez wirusa opryszczki typ HSV 2. Do zakażenia dziecka dochodzi zazwyczaj w czasie porodu, jeśli patogen obecny jest w kanale rodnym matki. Wirusowe zapalenie spojówek charakteryzuje się dużym obrzękiem powiek, znacznym przekrwieniem spojówek, dużym łzawieniem i obfitą wydzieliną surowiczą. Czasami obserwuje się również powiększenie węzłów chłonnych. U niektórych noworodków w trakcie zapalenia spojówek może rozwinąć się zapalenie rogówki ze zmianami o charakterystycznym układzie (zmiany drzewkowate lub geograficzne). Ponieważ w zapaleniach wirusowych spojówek może dojść do wtórnego zakażenia bakteryjnego, dlatego też poleca się profilaktyczne podawanie antybiotyków miejscowo.

Komplikacje zapalenia spojówek u małych dzieci

Zapalenia spojówek w okresie noworodkowym nie można nigdy lekceważyć. Nieleczone może bowiem prowadzić do zatkania kanalików nosowo-łzowych, które uniemożliwia prawidłową cyrkulację łez, wytwarzanych bez przerwy przez gruczoły łzowe. Łzy ochraniają rogówkę oka nie tylko przed wysychaniem, ale także przed zakażeniem.

Jeżeli kanalik nosowo-łzowy zostanie zatkany, łzy gromadzące się w worku spojówkowym wypływają na zewnątrz, dając ciągłe łzawienie. Dlatego drożność kanalika łzowego jest niesłychanie ważna. Ponieważ w okresie noworodkowym kanaliki są bardzo cieniutkie, a ropa ma skłonność do zlepiania się, konieczne jest zgłoszenie się do lekarza okulisty z każdym przypadkiem ropnego zapalenia spojówek u noworodka i młodego niemowlęcia.

Niedrożność kanalika łzowego to częsta przypadłość u małych niemowląt, która zwykle ustępuje samoistnie ok. 6 -14 m.ż. Do tego czasu bywa przyczyną stałego lub okresowego ropienia spojówek i łzawienia. Jeśli masaż kącika oka oraz podawanie kropli z antybiotykiem nie pomaga, konieczne jest udrożnienie kanalika łzowego przeprowadzane przez lekarza okulistę. Zabieg ten polega na przetkaniu kanału bardzo cienką żyłką. Wykonuje się go w znieczuleniu i jest całkowicie bezpieczny. Bywa, że zabieg udrożnienia trzeba powtórzyć.